Een overheid in transformatie

Wat als de omgeving sneller verandert dan de organisatie?

De Nederlandse samenleving verandert in een razendsnel tempo. Het Rijk, de gemeenten en maatschappelijke organisaties staan voor de uitdaging zich continu hier op aan te passen. Maar wat is de richting van deze veranderingen en hoe kun je inspelen op een onzekere toekomst? Wat is de impact van technologie, vergrijzing, burgerkracht en bijvoorbeeld tweedeling in leefstijlen op het sociaal domein? Wat wordt de impact van burgerinitiatieven op de lange termijn? Hoe gaat de deeleconomie de wereld van welzijn en zorg veranderen? Is robotisering in de zorg een zegen voor de cliënt of een bedreiging voor de professional? Als u deze vragen herkent bent u niet de enige. Veel organisaties die werkzaam zijn in welzijn, zorg en het brede sociaal domein moeten in een periode van transitie de aandacht richten op het zowel de interne ontwikkeling als de externe veranderingen. Teneinde een organisatie te zijn die zowel vandaag waarde creëert als toekomstbestendig is.

BeBright onderzoekt, creëert en implementeert

BeBright werkt samen met verschillende Ministeries, Provincies, gemeenten en haar partners aan een vitaler Nederland. Deze samenwerking start vaak met een scan van de regionale of lokale vitaliteit. In de regio Nijmegen bijvoorbeeld creëren wij samen met tientallen betrokken instellingen, bedrijven en inwoners een gedeeld en gedragen beeld van de huidige en toekomstige vitaliteit. In projecten voor gemeenten, verzekeraars en banken kunnen wij tot op wijkniveau de huidige en toekomstige economische, sociale en fysieke vitaliteit van inwoners in beeld brengen. Om vanuit dit beeld gezamenlijk kansen voor innovatie te identificeren en waar te maken.

Sinds de publicatie van Sociaal Wonen 2030 creëren wij samen met woningcorporaties, gemeenten en inwoners specifieke visies en strategieën op wonen en leefbaarheid. Wij analyseren de veranderende vraag naar woningen, het aanbod en de mogelijkheden om hierin een betere afstemming te creëren. Zo ondersteunen wij de transitie van verpleeghuis naar zorg thuis en bereiden wij krimpgemeenten voor op een veranderende woning vraag.

Een derde en belangrijke pijler in het publiek domein vormt het ontwikkelen en toepassen van scenario’s. Samen met gemeenten gebruiken wij scenario’s om de veranderende samenleving te begrijpen en een visie te vormen op de veranderende verhoudingen tussen gemeente, maatschappelijke instellingen en inwoners. Hoe wij dit doen hebben wij hieronder weergegeven.

Scenario’s, strategie en innovatie

De ontwikkeling van omgevingsscenario’s is een belangrijke eerste stap in de ontwikkeling van een toekomststrategie. In onze ogen is de uitdaging voor veel professionals om een scherp beeld te vormen van de veranderende samenleving. Want de snelheid van de verandering in de omgeving bepaalt de snelheid van de interne verandering. Scenario’s zijn geen doel op zich, maar een middel om bestaande denkbeelden te toetsen en de kwaliteit van strategische beslissingen te vergroten. In samenwerking met meer dan 100 gemeenten hebben we scenario’s voor het sociaal domein ontwikkeld, beleidsopties verkend en innovaties opgestart.

“Het ontwikkelen van scenario’s en het verkennen van strategische opties verbindt partijen en creëert energie”

Wat levert het op 1: voorbereid zijn op kwetsbare inwoners

Verschillende gemeenten hebben in 2015 samen met BeBright scenario’s ontwikkeld om grip te krijgen op transformatie van het Sociaal Domein. Deze scenario’s laten helder zien wat de uitdagingen zijn voor de komende 5 tot 10 jaar. Zo ontdekten wij dat in een bepaalde gemeente het aantal thuiswonende inwoners met een ondersteuningsvraag met ruim een derde zal toenemen in de komende 10 jaar. Zowel het maatschappelijk werk, de GGZ-instellingen, de wijkagenten als de woningcorporaties gaven tijdens de scenariobijeenkomsten aan dat deze ontwikkeling nu al zichtbaar is. Tegelijkertijd zullende inkomsten van gemeenten dalen als gevolg van bezuinigingen, vergrijzing en de krimp van de lokale economie. In de vervolgbijeenkomst waar de beleidsopties werden verkend, is door de deelnemers een regionaal schakelpunt voor kwetsbare burgers bedacht. Door met elkaar in een vroegtijdig stadium signalen te delen, kunnen instellingen en de gemeente samen deze kwetsbare personen en gezinnen een oplossing op maat bieden. De vraag is hierbij niet wat de gemeente voor hen kan betekenen, maar waar de eigen kracht en mogelijkheden liggen om zo goed als mogelijk een zelfstandig leven te leiden. Door de aantallen te kennen wordt de omvang, en daarmee de urgentie, van het probleem zichtbaar. Het gedeeld belang verbindt instellingen om samen te werken aan een oplossing.

Wat levert het op 2: verkenning van het basisinkomen

Een andere concrete casus is de afname van werkgelegenheid in een krimpgemeente. Het aantal verwachte aanvragen voor een uitkering zal daarin de komende 10 jaar enorm toenemen. Een mogelijke oplossing is het loskoppelen van arbeid en inkomen, bijvoorbeeld door een variant van het basisinkomen in te voeren. De gemeenten heeft samen met partners in het scenariotraject afgesproken om de haalbaarheid van een basisinkomen en de gevolgen hiervan te verkennen. Daaraan gekoppeld worden enkele burgerinitiatieven actief ondersteund om juist voor de kwetsbare groepen een vangnet te kunnen zijn. De veranderende verhoudingen tussen inwoner, instelling en gemeenten komen tot uiting in de scenario’s en geven vorm aan de oplossing.

Ervaring, kennis en een netwerk

BeBright heeft veel ervaring opgebouwd door ontwikkeling van diverse scenariostudie ’s in het publiek domein, retail, financieren, verzekeren, gezondheidszorg, welzijn, wonen en onderwijs. Deze kennis komt samen in diverse projecten voor Ministeries (V&J, BZK, VWS) en voor gemeenten. Door de opgebouwde trenddatabase met meer dan 40 uitgewerkte trends en ontwikkelingen, de beschikbare werkvormen en een schat aan grafisch materiaal zijn wij in staat om samen met u in korte tijd een inhoudelijk gedegen en breed gedragen scenarioverkenning uit te voeren die leidt tot concrete projecten en innovaties. Daarnaast verzorgt BeBright ook in-company trainingen voor individuele gemeenten. Hierin leren de deelnemers leren welke methodieken zij kunnen toepassen om toekomstscenario’s te ontwikkelen voor hun eigen gemeente. Het programma is opgebouwd uit een combinatie van kennisoverdracht, training in de scenariomethodiek en interactie tussen deelnemers. Het doel is tijdens de training met elkaar inzichten te ontwikkelen die richting geven aan strategische keuzes.

Ook in 2018 zullen wij onze kennis delen met eenieder die hier belangstelling voor heeft. Want wie de toekomst in beeld heeft kan inspelen op de kansen die zich voordoen!