Congres Wonen en Zorg: kijk samen naar creatieve oplossingen in de volle breedte

De urgentie in de woonzorg is groot, en er is geen tijd meer om te wachten. De uitdaging omvat niet alleen het realiseren van nieuwe woningen, maar een transformatie van de ouderenzorg, waarin sociale cohesie een belangrijke rol speelt. Het is een vraagstuk dat niet alleen ouderen, maar de gehele samenleving aangaat. Het vereist een creatieve aanpak en samenwerking tussen alle betrokken partijen om te voorkomen dat het systeem vastloopt. In dit artikel belichten we de inzichten en oplossingen die op 18 september aan bod kwamen tijdens het congres Wonen en Zorg. 

Samen Sterker
Het doel van het congres Wonen en Zorg was om partijen samen te brengen, te inspireren en te verkennen hoe we kunnen verbinden om met elkaar een positieve transformatie te versnellen. Met ruim 300 deelnemers discussieerden we over de barrières in de systeemwereld, zoals de schotten in de zorg en gebrek aan bouwlocaties. Veel aandacht ging ook uit naar lokale en regionale initiatieven, soms met burgers samen. Kritisch hebben we bekeken waar de systeemwereld de leefwereld in de weg staat.

Creativiteit, lef en verbindingen voor toekomstbestendige zorg
Demissionair minister van Langdurige zorg Conny Helder benadrukte tijdens de opening dat die leefwereld altijd meer kan realiseren dan we denken, maar dat lukt alleen als alle partijen meer en beter met elkaar samenwerken. Ze riep op om de verbinding met elkaar op te zoeken, coalities te vormen en samen tot meer creativiteit te komen. Ze benadrukte ook het belang van doorgaan met de aanpak en de bouw van geschikte woningen. “De sleutel tot geslaagde projecten is om met elkaar net zo lang door te gaan tot de puzzelstukken bij elkaar komen. Dat is niet gemakkelijk, maar ik zie goede voorbeelden waar partijen nét wat creatiever zijn geweest. Dat is mijn boodschap: kijk of je toch elke keer weer creatiever kunt zijn. Dan is er gewoon meer mogelijk.”

Vaker de groene knop
Hoogleraar gezondheidseconomie Marcel Canoy, ging in zijn keynote-lezing in op de (onbedoelde) barrières waar veel initiatieven op het gebied van wonen, zorg en sociale zekerheid tegenaan lopen. Het realiseren van zorgzame gemeenschappen is essentieel om de ouderenzorg toekomstbestendig te maken, stelde hij. Bijgebleven is zijn beeldspraak van de ‘rode’ en ‘groene’ knop. Waarbij de rode knop refereert naar ‘het systeem’ en de groene knop naar een afwijking van het systeem omdat de menselijke maat dat vereist. Zijn oproep aan systeempartijen is dan ook vaker de groene knop als uitgangspositie te hanteren.

Uit onverwachte hoek
Tijdens de paneldiscussie werden inzichten en handelingsperspectieven gedeeld over het wegnemen van barrières en knelpunten, en het versnellen van praktische oplossingen. Oplossingen die veel breder zijn dan het bouwen van nieuwe woningen, maar gericht zijn op zorgzame gemeenschappen en sociale cohesie. Of zoals Martin van Rijn (Aedes) het verwoorde: “Bouwen gaat over stenen, maar wonen gaat over mensen”.

Een mooi voorbeeld werd gedeeld door Geertjen Pot, algemeen directeur van Zadelhoff en het Centrum voor Zorg Slotervaart. Zij vertelde over haar ambitie om het voormalige Slotervaartziekenhuis in Amsterdam-West te hervormen tot een ontmoetingsplaats waar zorg en gemeenschap samenkomen: “De toegang tot de buurt is altijd open, en er wordt actief gezocht naar samenwerking met burgers, maatschappelijke organisaties en commerciële partijen”. Samenwerking kan ook uit een onverwachte hoek komen. Peter Boerenfijn, directeur-bestuurder van de woningcorporatie Stichting Habion, gaf een inkijkje in de samenwerking tussen Habion en studenten van de kunstacademie ArtEZ in Huis Assendorp, waar ouderen samenwonen en samenwerken met studenten.

Oplossingen in volle breedte
In de parallelsessies zijn goede praktijkvoorbeelden en inzichten gedeeld door ervaringsdeskundigen. Met concrete cases vanuit het perspectief van gemeenten, woningcorporaties en ontwikkelaars, zorgorganisaties en particuliere initiatieven. Een van de parallelsessies is verzorgd door Arnout Siegelaar, senior adviseur bij BeBright en projectleider van het project Wonen en Zorg van de IVVU (vereniging van zorgorganisaties in de regio Utrecht), samen met Marieke Schouten (Wethouder Wonen en RO, Gezondheid, Welzijn en Inclusie van Nieuwengein). Tijdens deze parallelsessie hebben ze een levendig gesprek gevoerd over oplossingsstrategieën zoals die de afgelopen 2,5 jaar en in ca 50 dialoogsessies in de regio Utrecht zijn verzameld.

Zo werd duidelijk dat er meer nodig is dan enkel het bouwen van nieuwe woningen en het ontwikkelen van woonconcepten. Als er alleen wordt gefocust op het ontwikkelen van nieuwe woningen en verpleeghuisplekken zal het systeem vastlopen. Er moet daarom worden gezocht in de volledige breedte aan oplossingsrichtingen. Het is van belang aandacht te hebben voor zowel de ‘harde’ als de ‘zachte’ oplossingen, die variëren van het vergroten van de bewustwording van burgers, zoals het versterken en onderhouden van eigen sociaal netwerk, tot aan het ontwikkelen van het verpleeghuis van de toekomst. 

Waar vroeger wonen en zorg veelal een aangelegenheid was van zorgorganisaties en het zorgkantoor, is het wonen en zorgvraagstuk steeds meer een opgave geworden waar alle lokale partijen bij betrokken worden. In het IVVU-project worden alle stakeholders in het wonen en zorg vraagstuk met elkaar verbonden om te komen tot concrete oplossingen en samenwerkingsafspraken die leiden tot een uitvoeringsagenda en gedragen, concrete oplossingen.

 “We moeten alle oplossingsrichtingen blijven beschouwen om een antwoord te kunnen bieden aan de vraag. De tijd van “U moet niet bij mij zijn” is voorbij, en iedereen heeft nu een rol en verantwoordelijkheid in het wonen en zorg vraagstuk.” – Arnout Siegelaar (strategisch adviseur, BeBright)

De lessen uit het IVVU-project benadrukken het belang van pragmatisch handelen, samenwerking, het benutten van breed scala aan oplossingsrichtingen en het bouwen van een breed ecosysteem. Lessen die worden meegenomen in het vervolg van het project. Er worden in veel gemeenten goede stappen gezet, maar de woonzorg urgentie is groot en het zoeken naar passende en creatieve oplossingen door samen te werken kan niet meer op zich laten wachten.

Lees dit artikel als je meer wilt weten over het project IVVU. Wil je meer weten over onze aanpak? Neem contact op met Arnout Siegelaar of Daniël Mogendorff.

Alle informatie over het congres Wonen en Zorg, de praktische inzichten van de parallelsessies, de presentaties van de parallelsessies én de aftermovie is te vinden op de website van Ouder Worden 2040. De interviews die mediapartner Dutch Health Hub deed met demissionair Minister Conny Helder, Marcel Canoy en de sprekers van de paneldiscussies zijn hier te vinden.

Interessant artikel? Meld je dan hier aan en ontvang elke 2 maanden de BeBright nieuwsbrief.