In mei en juni heeft BeBright samen met ZonMw, verspreid door het land, vijf dialoogsessies georganiseerd. We zijn met 400 mensen in gesprek gegaan over hun ervaringen en behoeften voor de langdurige zorg en ondersteuning. Deelnemers waren cliënten met een langdurige zorg- en/of ondersteuningsvraag, hun naasten, mantelzorgers, (zorg)professionals, opleiders, onderzoekers, beleidsmedewerkers, bestuurders, financiers en andere betrokkenen op het gebied van zorg, welzijn, wonen, werk en leren. Het doel was en is om samen aan verbeteringen te blijven werken in langdurige zorg en ondersteuning en invulling te geven aan het nieuwe programma Langdurige Zorg van ZonMw.
In Nederland zijn vele mensen langdurig afhankelijk van zorg en ondersteuning. Dit zijn ouderen die het (thuis) niet meer alleen redden, mensen met verstandelijke, zintuigelijke, lichamelijke of meervoudige beperkingen, mensen met een chronische aandoening en mensen met ernstige psychiatrische stoornissen. Mensen wonen soms thuis, soms in een aangepaste woonvorm en in andere gevallen in een instelling. Hun hulpvragen zijn complex.
Nieuw programma
Vanuit het ministerie van VWS heeft ZonMw de vraag gekregen om een programma voor de Langdurige Zorg te ontwikkelen. Met dit programma wil ZonMw deze mensen met langdurige zorg- en/of ondersteuningsvragen en alle betrokkenen inspireren en ondersteunen om samen aan verbeteringen te werken, passend bij de behoeften van cliënten. De focus zal liggen op het verbeteren van samenwerking in domein- en sector overstijgende netwerken, waarbij de betrokkenen worden ondersteund in vraagstukken en uitdagingen die zij onderweg tegenkomen.
Kwartiermakersfase
BeBright ondersteunt ZonMw bij het ontwikkelen van een nieuwe aanpak voor de opzet van dit programma. Ons belangrijkste vertrekpunt is dat de aanpak uitgaat van de leefwereld van mensen met een langdurige zorg- en ondersteuningsvraag. Wij zijn daarom in gesprek gegaan tijdens 5 regionale dialogen met 400 mensen (cliënten, naasten, vrijwilligers, (zorg)professionals, opleiders, onderzoekers, bestuurders, gemeenteambtenaren, zorgverzekeraars, en andere betrokken op het gebied van wonen, welzijn, zorg, werk en leren). Aanvullend zijn met ruim 20 landelijke stakeholders expertinterviews gevoerd en 2 werkbezoeken aan succesvolle samenwerkingsverbanden gebracht.
De essentie van goede langdurige zorg en ondersteuning in 7 leidende principes
Door persoonlijke verhalen hebben de deelnemers aangegeven wat zij belangrijk vinden, wat zij goed en juist vinden, of welke zaken zij nastreven, waarderen of hen motiveren. Wij vatten deze behoeften en waarden samen in zeven leidende principes. Waar staat volgens de belanghebbenden goede langdurige zorg en ondersteuning voor? Wat vinden cliënten die afhankelijk zijn van langdurige zorg en ondersteuning belangrijk? Waar hechten zij waarde aan?
- Veiligheid
De basisbehoefte van ieder mens is om zich veilig te voelen. Veilig als het gaat om zorg en ondersteuning, gebouwen of om opslag en gebruik van gegevens van de cliënt. - Relatie
Relaties op basis van respect, waardigheid en gelijkwaardigheid staan aan de basis van goede samenwerking. Luisteren is een basisvaardigheid. Het is van belang de cliënt te bejegenen als mens en niet als aandoening. Te vaak ervaren cliënten een procesmatige benadering die passende en persoonlijke zorg in de weg staan. - Zeggenschap en eigen regie
Mensen willen graag zelf bepalen hoe ze leven. Het streven is naar zoveel mogelijk regie over het eigen leven. Bewustwording rond eigen verantwoordelijkheid en participatie zijn noodzakelijk. Het is van belang om het persoonlijke verhaal, de behoefte, als uitgangspunt te nemen voor zorg en ondersteuning. Voor wie het nodig heeft (door gebrek aan kennis, ervaring, opleiding, achtergrond), dient er passende hulp voor zelfregie beschikbaar te zijn. - Vrijheid en verantwoordelijkheid
Mensen willen graag de ruimte en vrijheid ervaren om keuzes te maken, om te kunnen leven zoals zij graag willen leven, en om zich te kunnen ontwikkelen en ontplooien. Ook professionals willen graag vrijheid en verantwoordelijkheid nemen. Zij willen ruimte om te experimenteren en dat te doen voor cliënten wat nodig is. Cliënten en professionals vragen om systemen, werkwijzen en protocollen die kantelen van de systeemwereld naar de leefwereld van cliënten. Het is een zoektocht naar nieuwe verhoudingen, waarbij vertrouwen een belangrijke sleutel is. - Vertrouwen en moed
Vertrouwen is de kern van een goede zorg- en ondersteuningsrelatie. Vertrouwen komen we tegen op alle niveaus. Het gaat om intrinsiek vertrouwen tusen cliënten en professionals en ook vertrouwen tussen professionals onderling. De basis ligt in luisteren naar elkaar, openheid en integriteit. Echt vertrouwen kan pas ontstaan wanneer je je manieren van werken zodanig hebt aangepast dat ze tegemoet komen aan de wensen en verwachtingen van de ander. Het gaat dan om de moed om los te laten, wanneer het nodig is. - Persoonsgericht, samenhang en partnerships
Bij de inrichting van de ondersteuning en zorg moet de persoonlijke behoefte en situatie het uitgangspunt zijn voor een ieder. Het samen ontwikkelen van een persoonsgericht, integraal aanbod is de gezamenlijke uitdaging van de cliënt, zijn naasten, professionals en andere formele en informele ondersteuners. - De hele mens centraal en kwaliteit van leven als uitgangspunt
Door cliënten en professionals wordt ‘Positieve Gezondheid’ genoemd als centraal concept om te ondersteunen bij het in kaart brengen van de wensen ten aanzien van verschillende leefdomeinen. Zorg en ondersteuning moet bijdragen aan de betekenis, het doel en het nut van het leven van de cliënt.
Op de hoogte blijven van de uitkomsten?
Alle uitkomsten van de dialoogsessies vindt u hier. De uitkomsten van de kwartiermakersfase worden op korte termijn met de betrokkenen gedeeld. Hierin nemen wij ook de succesfactoren voor samenwerking op en de adviezen voor het nieuwe programma Langdurige Zorg van ZonMw in mee. Bent u hierin geïnteresseerd of wilt u op de hoogte blijven van het vervolg? Neem dan contact op met ellis.boerkamp@bebright.eu of vivian.dekkers@bebright.eu.