+31(0)30 88 879 27 office@bebright.eu

De Nederlandse bevolking groeit en vergrijst. Verwacht wordt dat in 2040 de zorgkosten verdubbeld zijn naar 174 miljard euro. De betaalbaarheid, kwaliteit en toegankelijkheid van de zorg komen daarmee onder druk te staan. Substitutie van tweedelijnszorg naar de eerste en nulde lijn wordt vaak genoemd als een van de oplossingen om de kosten te beheersen. Uit de cijfers van Vektis blijkt dat het totaal aantal patiënten binnen de medisch specialistische zorg (MSZ) over de periode 2012-2016 met 2,1% licht gedaald is (Figuur 1). De verschillen tussen typen aandoeningen zijn echter groot. In absolute aantallen is het aantal patiënten binnen Oogziekten en Letsel en vergiftiging het hardst gedaald, daarentegen is het aantal patiënten binnen Nieuwvormingen (verzamelnaam voor alle kwaadaardige (kanker) en goedaardige gezwellen) verreweg het meest toegenomen. In deze blog kijken we specifiek naar de regionale zorgvraag en -kosten van Nieuwvormingen en Hart- en vaatziekten.

Vergrijzing in provinciale gebieden heeft sterk invloed op regionale zorgvraag

De vier grootste patiëntengroepen binnen de medisch specialistische zorg zijn Oogziekten, Ziekten van botspierstelsel en bindweefsel, Nieuwvormingen en Hart- en vaatziekten (Figuur 2). De aandoeningen binnen Nieuwvormingen en Hart- en vaatziekten worden vaak in verband gebracht met leefstijl en komen ook veelal voor op latere leeftijd voor. In 2016 is 18,9% van de Nederlandse bevolking 65 jaar of ouder. Het aandeel 65+’ers per gemeente (Figuur 3) ligt in met name de provincies Friesland, Groningen, Drenthe, Limburg, Zeeland en de regio Achterhoek hoger dan landelijk gemiddeld. Prognoses van het CBS laten eveneens zien dat deze gebieden richting 2040 sterker vergrijzen. De regionale verschillen in zorgvraag zullen als gevolg hiervan toenemen.

Dubbele stijging binnen Nieuwvormingen: zowel het aantal patiënten als de zorgkosten per patiënt nemen toe

Nieuwvormingen vormt een grote patiëntengroep binnen de medisch specialistische zorg. Bovendien is het aantal patiënten over de periode 2012-2016 met 13,6% sterk gestegen en zijn ook de kosten per patiënt met 10,5% toegenomen.

Van de totale Nederlandse bevolking is 6,8% in 2016 in het ziekenhuis geweest met een aandoening binnen de ziektegroep Nieuwvormingen (Figuur 4). Opvallend is dat voor veel gemeenten in de Randstad dit percentage even hoog of soms zelfs hoger is, terwijl dit een relatief jonge omgeving is. Daarnaast valt op dat in meer vergrijsde gebieden (Figuur 3) het aandeel patiënten Nieuwvormingen meestal hoger ligt  (Figuur 4). Kijk daarbij bijvoorbeeld naar de oostelijke regio’s Drenthe, Oost-Groningen, de Achterhoek en Limburg. Door in het kaartje op een gemeente te klikken kunnen per gemeente de cijfers worden bekeken.

Waar in 2012 de kosten per patiënt gemiddeld €1830,- bedroegen binnen Nieuwvormingen, is dit gestegen naar €2021,- in 2016. In Figuur 5 worden de kosten per patiënt, per gemeente weergegeven. Vooral in het noorden van het land liggen de kosten in 2016 een stuk hoger dan in de rest van Nederland. In Noord-Limburg zijn de kosten per patiënt over de periode 2012-2016 in sommige gemeenten juist gedaald, terwijl het aantal patiënten hier procentueel gezien harder is toegenomen dan in Nederland.

Figuur 4. Aandeel patiënten Nieuwvormingen t.o.v. aantal inwoners per gemeente (2016)

bekijk in volledig scherm

Figuur 5. Kosten per patiënt binnen Nieuwvormingen per gemeente (2016)

bekijk in volledig scherm

Duidelijk verband tussen vergrijzing en aandeel hart- en vaatpatiënten

In de meer vergrijsde gebieden Drenthe, Limburg en de Achterhoek is het aandeel hart- en vaatpatiënten ten opzichte van het aantal inwoners (Figuur 6) hoger dan landelijk (6,9%). Het totaal aantal hart- en vaatpatiënten is in Nederland over de periode 2012-2016 echter redelijk stabiel gebleven, waar de kosten per patiënt met 3,0% gestegen zijn.

Gemeente Hoogeveen spant de kroon: 10,9% van het aantal inwoners heeft in 2016 het ziekenhuis bezocht voor hart- en vaatzorg. Ook in de regio’s Oost-Groningen en Zuid-Friesland, is het aandeel hart- en vaatpatiënten hoger dan in de rest van Nederland.

De kosten per patiënt zijn binnen Hart- en vaatziekten gestegen van €1603,- in 2012 naar €1650,- in 2016. Wanneer we Figuur 5 en Figuur 7 naast elkaar leggen, valt op dat onder andere in de regio’s ‘s-Hertogenbosch-Oss, Leeuwarden, Meppel en de gemeenten ten zuidwesten van Eindhoven, voor beide ziektegroepen de kosten hoger liggen dan het Nederlands gemiddelde.

Figuur 6. Aandeel patiënten Hart- en vaatziekten t.o.v. aantal inwoners per gemeente (2016) bekijk in volledig scherm
Figuur 7. Kosten per patiënt binnen Hart- en vaatziekten per gemeente (2016) bekijk in volledig scherm

Grote regionale verschillen vragen om regionale aanpak en samenwerking

De verschillen tussen regio’s nemen richting de toekomst naar verwachting toe als gevolg van de vergrijzing en ontgroening. Om de gezondheidszorg kwalitatief, betaalbaar en toegankelijk te houden is intensieve samenwerking tussen verschillende partijen in de regio steeds belangrijker. Met het oog op het toenemende aandeel mensen met een complexe, multimorbide zorgvraag, zal regionale netwerkzorg steeds beter passen richting de toekomst.

In Medisch Specialist 2025 is de ontvlechting van de curatieve zorg in vier typen zorgaanbod (Figuur 8) omschreven die mede door de technologische ontwikkelingen op verschillende manieren ingericht zullen worden. De inrichting van de hoogcomplexe zorg vraagt vanuit sturing op kwaliteit en patiëntwaarde een verdere concentratie. Terwijl de chronische zorg deconcentreert en in samenwerking met de eerste, en in de toekomst nulde lijn, steeds dichter bij mensen thuis georganiseerd wordt. Om hier in uw regio vorm en invulling aan te geven zijn intensieve regionale samenwerking en een gezamenlijk beeld van impactvolle regionale ontwikkelingen en uitdagingen van cruciaal belang.

Dit blogartikel is geschreven door BeBright Analytics. Als u inzicht wilt verkrijgen in ontwikkelingen en uitdagingen voor uw regio of vragen heeft over dit blogartikel kunt u contact opnemen met Arjo Mans (arjo.mans@bebright.eu)