Gemeente Kerkrade: de pionier in oplossingen op de woonzorgvraag

In de gemeente Kerkrade is de vergrijzing een aanzienlijk groter probleem dan in veel andere delen van Nederland. Dit stelt de gemeente Kerkrade voor uitdagingen die veel andere gemeenten pas later zullen ervaren. Al in 2022 nam de gemeente het initiatief voor de Woonzorgvisie, waarbij de focus ligt op het creëren van vitale wijken. Samen met zorg-, woon- en welzijnsorganisaties ontwikkelde de gemeente Kerkrade een woonzorgvisie, met ondersteuning van BeBright op zowel inhoudelijk als procesmatig vlak. Voor dit artikel spraken we met wethouders Jo Paas en John Roland over hun ervaringen tijdens dit project.

Eerder dan in veel andere Nederlandse gemeentes wordt Kerkrade geconfronteerd met een dubbele vergrijzing. Niet alleen neemt het aantal ouderen sneller toe dan elders, maar deze ouderen worden ook ouder dan gemiddeld. Dit maakt Kerkrade tot pionier in het vinden van oplossingen voor de zorgvraag. Het thema wonen en zorg staat daarom hoog op de agenda in Kerkrade. De wethouders Paas en Roland zijn vastberaden om Kerkrade verder te ontwikkelen, met de woonzorgvisie als belangrijk uitgangspunt.

“Wij lopen voor op de rest van Nederland, daarom moeten wij eerder maatregelen nemen” – Wethouder Jo Paas

Gedegen analyse
Om een stad verder te ontwikkelen is een zorgvuldige analyse van cruciaal belang. Uit deze analyse van BeBright blijkt dat, naast de dubbele vergrijzing, de zorg in Kerkrade richting 2035 en 2040 veel te duur is en er te weinig handen zijn om deze zorg te bieden. Daarnaast heeft Kerkrade ook andere uitdagingen. Zo is in Kerkrade het percentage sociale woningbouw erg hoog. 45% van het woningaanbod in Kerkrade betreft sociale woningbouw. Een van de zichtbare gevolgen is het feit dat een groot deel van het nieuwgebouwde winkelcentrum in het centrum van de stad nog steeds niet bezet is, mogelijk doordat het inkomen per hoofd van de bevolking het laagst is van heel Nederland, aldus wethouder Jo Paas. Daarnaast is er sprake van weinig sociale binding tussen kinderen en jongeren, mede doordat er al 14 jaar lang geen middelbare school is geweest in Kerkrade. Het één werkt negatief door op het andere. Jongeren moeten zorgen dat het voor ouderen betaalbaar blijft. Kerkrade dient daarom in te zetten op binding met de stad voor het aantrekken van nieuwe jonge mensen.

Uit deze analyse van BeBright blijkt hoe Kerkrade er momenteel voor staat en dat we nu aan de juiste knoppen moeten draaien om de stad over 10 jaar leefbaar te houden. De vitale wijk creëren is hier een belangrijk onderdeel van!

 “Je kunt het verleden niet beïnvloeden, maar je kunt er wel lering uit trekken” – Wethouder John Roland

Oplossing ligt in samenwerken naar vitale woonwijken
De gemeente Kerkrade werkt in een coalitie met gemeente Landgraaf, zorgaanbieders, woon- en welzijnsorganisatie aan een gezamenlijke woonzorgvisie. De visie richt zich op de ontwikkeling van vitale woonwijken, waarin 8 elementen centraal staan: wonen, zorg, welzijn, samenwerking, economische veerkracht, sociale samenhang, voorzieningen, veiligheid en duurzaamheid. Zogenaamde doe-coalities zetten zich actief in om Kerkrade-Oost en Kerkrade-West verder te ontwikkelen tot vitale wijken. De coalitie bepaalt samen wat er gebeurt.

Ouderen verhuizen naar levensbestendige woningen
Op het gebied van wonen wordt er bijvoorbeeld gekeken naar het creëren van een wijk met lage, midden en hoge segment huurwoningen naast koopwoningen. Hierdoor ontstaan gemêleerde wijken waarin mensen van alle leeftijden en sociale-economische statussen elkaar kunnen helpen. Om doorstroom te motiveren worden ouderen actief benaderd om te verhuizen naar een levensloopbestendige woning. Volgens wethouder Paas hebben al tientallen ouderen gehoor gegeven aan deze oproep.

“Silver city en rollator city moet een gemengde city worden, waar iedereen kan leven” – Wethouder John Roland

Van visie naar actie met hulp van BeBright
BeBright heeft de coalitie geholpen bij het omzetten van de woonzorgvisie naar concrete acties. Volgens wethouder Roland speelde BeBright een essentiële rol als kartrekker in het proces, en zijn woorden als visie, actie en daadkracht van toepassing op de samenwerking. BeBright gaf de coalitie heldere, procesmatige sturing op de voortgang. Daarbij maakte de 8 elementen van de woonzorgvisie de aanpak helder en begrijpelijk voor iedereen.

“Geen praatclub maar echt iets doen” – Wethouder John Roland

Toekomst van Kerkrade
Aan het einde van dit jaar zal de gemeenteraad van Kerkrade beslissen over de woonzorgvisie. Wethouder Roland hoopt dat mensen van alle leeftijden over een paar jaar in de wijken samenwonen. Ook ziet hij voor zich dat Kerkrade-Oost en Kerkrade-West zich hebben ontwikkeld tot vitale wijken met veel sociale samenhang. Wethouder Jo Paas voegt hieraan toe dat het woningprogramma in de toekomst beter zal aansluiten op de behoeften van de inwoners.

“Niet klakkeloos bouwen, maar kijken naar de behoefte van de gemeente” – Wethouder Jo Paas

Er is nog werk te doen in Kerkrade, maar er zijn ook bemoedigende ontwikkelingen. Een recente publicatie in het NRC toonde een positief beeld van Kerkrade. Als men de brede welvaart afzet tegen de huizenprijs scoort Kerkrade hoog ten opzichte van andere gemeenten. Dit biedt perspectief voor de toekomst en sluit aan bij de stijgende lijn die is ingezet in Kerkrade, met de woonzorgvisie als belangrijke bijdrage.

Ben je benieuwd naar onze aanpak? Lees dan ook het artikel van gemeente Landgraaf: https://bebright.eu/landgraaf-woonzorgvisie/. Wil je weten hoe je een vervolgstap zet? Of heb je inzichten en tips voor BeBright vanuit eigen ervaringen?  Wij komen graag met je in contact! Neem contact op met Daniël Mogendorff.

Interessant artikel? Meld je dan hier aan en ontvang elke 2 maanden de BeBright nieuwsbrief.