De gevolgen van de coronacrisis en de opstart van de reguliere zorg gaan nog veel tijd van bestuurders vragen. Tegelijkertijd moeten zij ook toekomstgerichte beslissingen nemen. Maar hoe kun je sturen op de middellange en lange termijn terwijl de toekomst omgeven is met zo veel onzekerheden. Overeind blijven en toekomstbestendig handelen in ‘the perfect storm’ waarin we nu zitten, vraagt het vermogen om te anticiperen op onzekere ontwikkelingen. Scenarioplanning als strategische tool kan hierbij helpen.
Nu de piek van de crisis voorbij lijkt te zijn, komt er bij zorgorganisaties ruimte om de consequenties op de korte termijn te managen en de reguliere zorg weer op te starten. De vraag dringt zich daarbij op wat de middellange- en langetermijneffecten zijn van de crisis. Wat zijn de economische consequenties? Wat zijn de gevolgen voor zorgorganisaties? Gaat dit een versnelling geven aan de digitalisering en transformatie van de zorg of vallen we straks weer terug in onze oude manier van werken? Dit laatste is nauwelijks voor te stellen. Of de crisis zal dienen als een positieve aanjager van zorgvernieuwing, hangt sterk af van de mate waarin de zorgorganisatie kan anticiperen op de nieuwe werkelijkheid en in hoeverre zij over adaptief vermogen beschikt om hierop in te spelen.
Een blik op de toekomst kent door de huidige turbulentie veel onzekerheden: economisch, politiek, maatschappelijk (onderlinge solidariteit) en technologisch. Onzekerheid is echter iets van alle tijden. Om te kunnen anticiperen op onvoorspelbare ontwikkelingen, is het essentieel om onzekerheid in het strategische besluitvormingsproces te omarmen.
“Succes in de toekomst is niet afhankelijk van het succes van toekomstige beslissingen, maar van het toekomstige succes van beslissingen die vandaag worden genomen” (Eric Puik, Shell)
Scenarioplanning
Onze wereld is een complex systeem van op elkaar inwerkende trends en ontwikkelingen. We kunnen niet alle onderlinge relaties zien. Sommige zijn aan het oog onttrokken, andere negeren we of worden door de organisatie niet onderkend. Ook al is er veel dat we niet weten, bewust of onbewust, we kunnen door middel van scenarioplanning wel de toekomst verkennen. Scenarioplanning is een strategische tool die wij inzetten bij organisaties die opereren in een complexe, onvoorspelbare omgeving, zoals de gezondheidszorg. Het biedt de mogelijkheid om meerdere toekomstbeelden te verkennen en zo een strategie te ontwikkelen. Scenario’s zijn geen doel op zich, maar bedoeld om een vertaling te maken naar besluitvorming en te anticiperen op de onzekere ontwikkelingen. Ze openen ogen voor veranderingen, ze geven handvatten voor dialoog, voor het ontwikkelen van een visie en voor het uitzetten van de strategische koers. Ze helpen organisaties om zich flexibel en wendbaar op te stellen voor de toekomst. Ook bieden scenario’s een goed kader om betere besluiten te nemen, strategische opties te verkennen of innovaties te ontwikkelen die toekomstbestendig zijn.
Diagnose 2025
Tien jaar geleden heeft BeBright in een brede verkenning met de sector, toekomstscenario’s ontwikkeld voor de Nederlandse gezondheidszorg: Diagnose 2025[1]. In die afgelopen tien jaar is het bewustzijn in de zorg gegroeid dat onzekerheid een gegeven is, maar veel instellingen worstelen nog steeds om dat in hun strategievorming te omarmen en daar proactief op te handelen. Daarom zetten steeds meer zorgorganisaties in op het ontwikkelen van scenario’s als basis voor het vaststellen van hun strategische koers en innovatiebeleid. Tenslotte wordt juist nu van leiders gevraagd te beschikken over de persoonlijke en strategische vaardigheid om de organisatie mee te nemen in periodes van onzekerheid.
Om nieuwe perspectieven te kunnen zien, is het belangrijk om naar de toekomst te kijken. Wil je eens met ons van gedachten wisselen over hoe je een toekomstverkenning kunt vormgeven? We plannen graag een digitale koffie met je in! Stuur een bericht naar Philip.Idenburg@bebright.eu of bel op 06-53442194.
[1] Diagnose 2025: over de toekomst van de Nederlandse gezondheidszorg, Philip Idenburg & Michel van Schaik, Scriptum 2010 (6e druk).