Zorgvraag en arbeidsmarkttekort voor VVT: prognoses tot 2050

Serie: De ouder wordende samenleving richting 2050 in cijfers

Afgelopen weekend was het Bevrijdingsdag en stonden mensen te dansen op één van de vele festivals in het land. Wat als we je vertellen dat in 2050 de verwachting is dat de zorgbehoefte in de verpleeghuizen stijgt met ruim 4,5 keer het aantal mensen dat op Bevrijdingsfestival Utrecht stond (41.500 bezoekers)? En dat als er niets verandert het verwachtte arbeidsmarkttekort in de sector Zorg en Welzijn in Nederland zelfs 6 keer het aantal bezoekers van Bevrijdingsfestival Utrecht is? We vertellen je er graag meer over aan de hand van een aantal beleidsarme prognoses tot 2050. In ons eerste artikel van deze reeks beschreven we de kloof tussen de vergrijzing en de arbeidsmarkt. Dit artikel zoomt in op de verwachte zorg- en ondersteuningsvraag en de ontwikkeling van het arbeidsmarkttekort tot 2050 in de VVT.

Relatief zorggebruik onder 75-plussers lijkt af te nemen in 2050
Naar verwachting zal het gebruik van verpleeghuiszorg, wijkverpleging en huishoudelijke hulp door mensen van 75 jaar en ouder aanzienlijk toenemen richting 2050. De toename is respectievelijk 143%, 74% en 75%. De grootste groei wordt verwacht voor de verpleeghuiszorg: het aantal 75-plussers dat gebruik maakt van deze zorg zal stijgen van 135.000 in 2020 naar 329.000 in 2050, een stijging van 143%.

Het aandeel 75-plussers dat gebruikmaakt van verpleeghuiszorg, wijkverpleging en huishoudelijke hulp wordt in 2050 lager verwacht dan in 2020 (AZW, 2022). Volgens de prognose bedraagt het zorggebruik onder 75-plussers in 2020 82% en neemt dit af richting 2050 tot 75%.

In 2050 bijna 1,5 keer zoveel cliënten verpleeghuiszorg verwacht
In de onderstaande grafiek wordt de ontwikkeling van het aantal cliënten in de verpleeghuiszorg per zorgprofiel (ZZP) weergegeven. Tegen 2050 wordt verwacht dat het aantal cliënten met een zwaardere ZZP relatief gezien sneller toeneemt. Dit geldt met name voor cliënten met ZZP5 die beschermd wonen en intensieve dementiezorg nodig hebben. Het aantal van deze cliënten zal tussen 2020 en 2050 sterk toenemen. Deze prognose sluit aan bij de verwachting dat het aantal mensen met dementie richting 2050 bijna zal verdubbelen ten opzichte van 2020.

40% van de mensen (65+) die sterven maakte geen gebruik van Wlz-zorg of palliatief terminale wijkverpleging
In 2021 overleden in Nederland in totaal 147.911 mensen van 65 jaar en ouder. Van deze groep ontving 16% palliatief terminale wijkverpleging en 44% maakte gebruik van Wlz-zorg (CBS, 2022; Vektis, 2018). De overige 40% van de overleden 65-plussers maakte geen gebruik van deze zorgvormen. Op basis van deze verdeling in 2021 door berekend naar 2050, neemt het gebruik van Wlz-zorg of palliatief terminale wijkverpleging met 37% toe tot 121.331 65-plussers.

In 2050 bijna 6 keer aantal bezoekers bevrijdingsfestival Utrecht (41.500) aan arbeidsmarkttekorten verwacht
In ons vorige artikel beschreven we dat na een lichte groei het aantal mensen dat werkzaam is in de sector zorg en welzijn zal stabiliseren, terwijl de zorg- en ondersteuningsvraag van 75-plussers blijft groeien. Prognoses wijzen op aanzienlijke arbeidsmarkttekorten in 2050 en benadrukken de noodzaak voor het vinden van transformatie-oplossingen.

In 2020 was er in de VVT-sector een totale arbeidsvraag voor 482.000 personen, waarvan 451.000 posities waren ingevuld. Dit resulteerde in een tekort van 26.000 personen (PMZW-Actiz, 2020). Prognoses tot 2050 wijzen op een verwacht tekort van 243.000. Een nadere blik op de cijfers toont aan dat de tekorten groter zijn in de verpleging en verzorging. Daarnaast is te zien dat de tekorten het meest toenemen in de periode 2030-2040.

Grootste arbeidsmarktkrapte verwacht in regio’s buiten de Randstad
In alle regio’s wordt in 2050 een tekort aan werknemers in de VVT verwacht. Per regio verschillen de arbeidsmarkttekorten enorm. De spanningsindicator* op basis van prognoses laat zien dat de tekorten in de VVT voornamelijk zullen oplopen in regio’s buiten de Randstad, bijvoorbeeld in Friesland, Noord-Oost Brabant en Limburg. In Amsterdam en Utrecht zijn de verwachtte tekorten het kleinst.

*Spanningsindicator: het aantal vacatures per 100 werkzoekenden. Een waarde < 10 is een (zeer) ruime arbeidsmarkt, 10 tot 30 is een gemiddelde arbeidsmarkt, 30 tot 100 is krap en > 100 is zeer krap.

Transformatie voor toekomstbestendige ouderenzorg
De prognose van de zorgvraag in combinatie met het arbeidsmarkttekort benadrukt de noodzaak van een fundamentele transformatie van werkmethoden en organisatiestructuren in de ouderenzorg. Een dergelijke onomkeerbare verandering is nodig om de zorg toegankelijk, betaalbaar en van hoge kwalitateit te houden. Landelijk beleid zoals WOZO, IZA, GALA, TAZ en de transformatieagenda van Ouder Worden 2040 sturen deze noodzakelijke transformatie aan. Specifiek binnen het WOZO-programma is uitbreiding van het aantal intramurale verpleeghuisplekken sterk beperkt. De focus ligt op: zelf, tenzij; thuis, tenzij; digitaal, tenzij.

In het landelijke programma Ouder Worden 2040 is vanuit een breed maatschappelijk perspectief een transformatieagenda ontwikkeld om de kansen en uitdagingen van de ouder wordende samenleving aan te pakken.

Download hier interessante publicaties van Ouder Worden 2040: Trends en ontwikkelingen in de ouder wordende samenleving en Toolkit.

Volgend artikel: prognoses over zorguitgaven in cijfers
In het volgende artikel van deze serie zoomen we verder in op zorguitgaven in cijfers. Later in deze reeks verkennen we oplossingsrichtingen en goede voorbeelden in het hier en nu.

Meer weten over deze cijfers of in gesprek over de oplossingsrichtingen? Neem dan contact op met Arjo Mans of Bo Fokkes.

Lees ook: De kloof tussen vergrijzing en de arbeidsmarkt in cijfers

Meer weten over deze cijfers of de oplossingsrichtingen die wij tegenkomen in de praktijk? Neem dan contact op met Arjo Mans of Bo Fokkes.

Bronnen

1. Overledenen naar regio, geslacht, leeftijd en Wlz-zorggebruik (CBS, 2022)
2. Zorgthermometer ouderenzorg – Inzicht in de ouderenzorg. (Vektis, 2018)
3. Houdbaarheid ouderenzorg tot 2050 (ABF, 2022)
4. Prognosemodel Zorg en Welzijn. Dashboard – 1. Zorg en welzijn (breed) – Nederland

Interessant artikel? Meld je dan hier aan en ontvang elke 2 maanden de BeBright nieuwsbrief.